یکی از فاکتورهایی که در بازارهای مالی جهان مد نظر قرار می گیرد، سرمایه گذاری سرمایه گذاران خارجی در بازارهای سرمایه است چرا که هدف این بازار همانطوری که از نامش پیداست فراهم آوردن سرمایه برای کسب و کار است. این فراهم آوردن سرمایه هر چقدر از طرق، روش ها و ابزارهای متنوع صورت پذیرد باعث رونق بازار سرمایه و آسان تر شدن تجهیز منابع برای ایجاد و توسعه کسب و کار خواهد شد.

از طرف دیگر افرادی که می خواهند وارد بازار سرمایه شوند و به عبارت دیگر سرمایه های خود را به امید کسب بازدهی وارد این بازار کنند و به دنبال حداکثر کردن بازدهی و حداقل کردن ریسک خود هستند، در وضعیت و جایگاه کنونی جمهوری اسلامی ایران و با توجه به خط مشی های تبیین شده برای بازار سرمایه که به دنبال ایجاد زیر ساخت های لازم برای بین المللی شدن این بازار است، به طور قطع ورود سرمایه گذار خارجی جزو اهداف و اولویت های اصلی متولیان قرار دارد.

همانطور که می دانیم هر سرمایه گذاری از یک منظر با دو گروه ریسک مالی و غیر مالی مواجه است که ورود سرمایه گذاران خارجی به بازار سرمایه می تواند در راستای کاهش ریسک های غیر مالی که شاید برای یک سرمایه گذار خارجی مهمترین آنها ریسک سیاسی باشد، اتفاق بیفتد اما از طرف دیگر باید بتوان سایر ریسک های مالی را که شاید بخشی از آن به عهده بورس ها و بخش نظارت و سیاست گذاری آن مربوط به سازمان بورس و اوراق بهادار باشد را نیز تقلیل داد.

در حال حاضر هر چند برای سرمایه گذاران داخلی نیز ریسک های مالی از قبیل ریسک نرخ سود، ریسک نقد شوندگی، ریسک تغییرات سطح عمومی قیمت ها، ریسک بازار، ریسک سرمایه گذاری مجدد و ...... وجود دارد ولی اولین سوالی که شاید به ذهن سرمایه گذار خارجی جهت کاهش ریسک سرمایه گذاری خطور می کند و به دنبال ابزاری برای پوشش آن است، ریسک نرخ ارز می باشد.

علاوه بر آن تولید کنندگانی که همواره جهت تامین مواد اولیه باید اقدام به واردات نمایند و یا صادر کنندگان که همواره وجه کالای خود را به صورت ارز خارجی دریافت می نمایند نیز با ریسک نرخ ارز مواجه می باشند چرا که گاهاً تمرکز بر روی تغییرات نرخ از تمرکز بر روی تولید و کسب و کار اصلی پیشی می گیرد و این برای یک تولید کننده و یا صادر کننده مطلوب نیست. از طرف دیگر هر فردی با رصد کردن نرخ ارز در کشور می تواند به بالا بودن ریسک نرخ ارز در کشور در سال های اخیر پی ببرد.

با توجه به شرایط فوق و اینکه در حال حاضر در هیچ بازار سرمایه ای که دارای بازار مشتقه برای نرخ ارزهاست، نرخ برابری ریال در مقابل سایر ارزها مورد مبادله قرار نمی گیرد، داشتن بازاری برای پوشش ریسک نرخ ارز غیر قابل اجتناب به نظر می رسد و در راستای توسعه نه تنها بازار سرمایه بلکه تولید نیز می تواند موثر باشد.

هر چند رابطه بین بازار سرمایه و تولید در بسیاری موارد عجین می باشد. به همین دلیل داشتن قراردادهای آتی ارز یا اختیار معامله برای ارز می تواند در آینده راهگشا باشد. البته برای داشتن هر بازار قوی برای مشتقات باید برای دارایی پایه نیز بازار نظام مند و قوی وجود داشته باشد چرا که اولین معیار در قیمت گذاری ابزارهای مشتقه، نرخ دارایی پایه است.

*محسن خدابخش، مدیر تسویه وجوه معاملات اوراق بهادار و بورس کالای سمات